CUPRESSACEAE

➢ 22 cins ve 200 takson

➢ 3 cins ve 13 takson doğal !!!

➢ kozalak ve sürgün bakımından dört alt familyaya ayrılmaktadır.

Cupressaceae

❑Actinostroboideae

➢ Arceuthos doğal

➢ Juniperus doğal

➢ Microbiota

➢ Actinostrobus

➢ Callitris

➢ Tetraclinis

➢ Fitzroya

➢ Diselma

➢ Fokienia

➢ Neocalliptropsis

➢ Widdringtonia

❑ Thujoideae

➢ Thujopsis

➢ Libocedrus

➢ Calocedrus

➢ Pilgerodendron

➢ Austrocedrus

➢ Papuacedrus

➢ Thuja

➢ Biota

❑ Cupressoideae

➢ Cupressus doğal

➢ Chamaecyparis

➢ x Cupressocyparis

❑ Juniperoideae

❑JUNIPEROIDAE

➢ 3 cins

➢ Dioik ve Monoik

➢ Açılmayan etli ve üzümsü,

ender odunsu yapıda

kozalakları var

o Arceuthos

o Juniperus

o Microbiota

➢ Monotipik bir cinstir.

➢ Yöresel olarak ANDIZ (Juniperus drupacea)

➢ 10 – 20 m boy, küçük ağaç

➢ Ardıç tomurcuğu çoğunlukla çıplak, Andızda ise pulludur

➢ 1-2,5 cm i. yaprak, dip kısmı geniş ucu sivri ve batıcı, üstünde 2 adet stoma çizgisi vardır

➢ Kozalak fındık büyüklüğünde (20-25 mm), önceleri etli, sonraları odunsu ve üzeri mavi dumanlıdır.

➢ Çoğunlukla 3, ender 6 adet tohum, ardıçlardaki gibi serbest değil, sert bir yapı içinde gizlidir.

➢ G.Anadoluda, kozalaklarından bir tür pekmez yapılır.

➢ Andız bir süs bitkisi, kozalakları tespih, kolye gibi süs yap.

Arceuthos drupacea Andız

Arceuthos drupaceae

 

Juniperus – Ardıçlar

Oxycedrus Seksiyonu (iğne yapraklı)

Sabina Seksiyonu (pul yapraklı)

➢ Yapraklar iğne yaprak,

➢ Üçlü çevrel diziliş

➢ Kozalak 3 tohum taşır

➢ Çiçekler terminal değil

➢ Yapraklar çoğunlukla pulsu

➢ Gençlikler iğne yaprak taşır

➢ Kozalak 3-13 tohum taşır

➢ Çiçekler terminaldir

 

Juniperus – Ardıçlar

Oxycedrus Seksiyonu (iğne yapraklı)

Sabina Seksiyonu (pul yapraklı)

➢ Juniperus communis subsp. alpina

➢ Juniperus communis subsp. hemisphaerica

➢ Juniperus oxycedrus var oxycedrus

➢ Juniperus oxycedrus var. spilinana

➢ Juniperus macrocarpa

➢ Juniperus oblonga

➢ Juniperus phoenicea

➢ Juniperus foetidissima

➢ Juniperus sabina

➢ Juniperus excelsa

 

➢ En geniş yayılışı olan ardıç taksonudur.

➢ 15 m, ama çoğunlukla çalı formunda

➢ Kabuk kırmızı kahverengi, ince kağıt gibi ayrılır

➢ İ. yaprak, 1,5 cm dipleri geniş ucu sivri ve batıcıdır

➢ Üstte tek bir stoma çizgisi vardır. Oxycedrusta 2 stoma çizgisi

➢ Çoğunlukla dioik

➢ 5,6 mm üzümsü kozalak mavimsi-siyahtır.

➢ 3 tohum 3 yılda olgunlaşır.

➢ Diri odun sarı, özodunu koyu renkli, tornacılıkta kullanılır

➢ Kozalak, ODOÜ olarak içki sanayinde kullanılır.

➢ Ülkemizde iki alt türü vardır.

➢ J. communis subsp.alpina ve

1. communis subsp. hemisphaerica

Juniperus communis Adi Ardıç

 

Juniperus communis

Adi Ardıç

 

Juniperus communis

Adi Ardıç

Juniperus communis

Adi Ardıç

➢ Çalı, bazen 10 m boy, küçük bir ağaçtır

➢ İ. yaprak sürgüne dik bir açı ile üçlü çevrel dizili, sivri, batıcı

➢ İ. Yap. communisten biraz uzun 12-18 mm,

➢ i. yaprakta 2 adet stoma bandı vardır.

➢ Kozalak communisten daha büyük, 5-11mm, kırmızı kahverengi ya da portakal sarısı

➢ 3 tohum, 2 yılda olgunlaşır,

➢ Türkiyenin hemen her yerinde yaygındır

➢ Bozuk meşe, kızılçam ve karaçam altında, pseudomaki içinde geniş yayılış alanı vardır

Juniperus oxycedrus

Katran Ardıcı

Juniperus oxycedrus

Katran Ardıç

Juniperus oxycedrus

Katran Ardıç

Juniperus oxycedrus

Katran Ardıç

➢ Çalı, ender 5-6 m boy, dalları yukarıya doğru yöneliktir.

➢ İğne yapraklar yumuşak ve elastikidir.

➢ Sürgünler 3 köşelidir.

➢ Kozalağı ve tohumu en büyük olan ARDIÇ

➢ Bir Akdeniz elementidir. İzmir ve Aydın yörelerinde vardır

➢ Kozalak mat, taze iken mavimsi üzeri dumanlı, olgunlaşınca

kırmızı kahverengi ve siyahımsıdır.

Juniperus macrocarpa

Büyük Kozalaklı Ardıç

Juniperus macrocarpa

Büyük Kozalaklı Ardıç

Juniperus macrocarpa

Büyük Kozalaklı Ardıç

➢ Çalı, ender 2-6 m boy, dik ya da sarkık dallı bir ağaçtır

➢ Uzaktan Serviye benzer. Bu nedenle Servi Ardıcı

➢ Yapraklar pul, gençken iğne yaprak,

➢ Pul yapraklar üçlü ya da karşılıklı dizilmiştir.

➢ Kozalak uzun saplı, portakal sarısı or kırmızımsı kahverengi

➢ Kozalak ezildiğinde lifli ve kuru bir yapısı vardır.

➢ Türkiye de batı Anadoluda alçak kesimlerde, makiliklerde,

kurak kesimlerde, Muğla, Marmaris, Kuşadası

➢ Odunundan kurşun kalem sanayinde yararlanılır.

Juniperus phoenicea

Finike Ardıç

Juniperus phoenicea

Finike Ardıcı

Juniperus phoenicea

Finike Ardıcı

➢ 1m, ender 3-4 m boy, eğri gövdeli

➢ Tek gövdeli olmayan, yerde sürünen bir çalı, sık dallı

➢ Gövde kabuğu kırmızımsı esmer, ince levhalar halinde çatlar

➢ 10 nuncu yaştan sonra pul yaprak oluşur,

➢ Ovuşturulduğunda çok kötü bir koku verir.

➢ Tomurcuk çıplak, i.yaprak üçlü çevrel

➢ Kozalak önce yeşil, sonra siyahımsı ve üstü mavi dumanlıdır.

➢ Ülkemizde dağlık, kurak ve kayalıklarda 1500-2000m yükselti

➢ Çok kanaatkardır. Parkçılıkta çok değerli formları vardır.

➢ Özellikle yer örtücü bitki materyali olarak ve karayolları orta

refüjlerinde çok kullanışlıdır.

Juniperus sabina Sabin Ardıcı

Juniperus sabina

Sabin Ardıcı

Juniperus sabina

Sabin Ardıcı

➢ 10-15-20 m, düzgün, piramidal tepeli, orta boylu bir ağaçtır

➢ Sürgünler kısa kalın, belirgin dört köşelidir.

➢ Kabuk kahverengi grimsi, ötekilerden daha kalındır

➢ 10-15 yaşa kadar iğne, sonra pul yapraklı, bazen her ikisi

➢ Pul yaprak kötü koku verir ve uçları kalkık durumludur

➢ Kozalak olgun durumda kırmızımsı siyah, üstleri mavi dumanlıdır

➢ Kozalak üç pullu ve 1-3 tohumu vardır.

➢ Kozalak pulları lifli yapı göstermez, ezilince kolay dağılır

➢ Özodunu kırmızımtırak kahverengi, güzel kokuludur

➢ Ankara, Bolu, Çorum, İç Batı, Doğu ve Güney Anadolu, steplerde

Juniperus foetidissima

Kokulu Ardıç

Juniperus foetidissima

Kokulu Ardıç

Juniperus foetidissima

Kokulu Ardıç

➢ 15-20 m boy, önce piramidal, sonra yuvarlak tepeli, dioiktir

➢ J. foetidissimaya çok benzer, ancak ince sürgünlü, yatık pul

yapraklı, kozalak daha küçük ve içindeki tomurcuk sayısı 3-13

kadardır (1-3 idi)

➢ Kabuk lifli şeritler halinde çatlar,

➢ 6-8 yaşından sonra pul yaprak oluşur

➢ Pul yapraklar mavi yeşil, sürgüne tamamıyla yatmış

➢ Kozalak olgun evrede siyah renkte, üzeri mavi dumanlıdır

➢ Türkiye de hemen her yerde, Stepe girer, soğuk ve kuraklığa dayanır,

➢ Odun dayanıklı, kokulu ve güzel renkli, kurşun kalem sanayinde

Juniperus excelsa Boylu Ardıç

Juniperus excelsa

Boylu Ardıç

Juniperus excelsa

Boylu Ardıç

➢ Kuzey Amerikanın doğu kesimi en geniş yayılış

➢ Egzotik olarak Türkiye de yaygın, süs bitkisi

➢ 10-20 m, dar ve piramidal tepeli, ender geniş tepeli

➢ Kabuk ince, açık kırmızımsı kahverengi,

➢ Gövdenin dip kısmı geniş ve payandalıdır

➢ Sürgün kısa ve incedir, pul yaprak sivri uçlu, mavi yeşil renktedir.

➢ Dioik, ender monoik

➢ Küçük kozalak 5-8 mm mavi dumanlı

➢ Dayanıklı, keskin kokulu, kolay işlenen, değerli odunları vardır.

Kurşunkalem sanayinde önde gelen bir ağaçtır. Odunda % 2,5-4 oranında eterik yağ, parfüm

Juniperus virginiana

Kurşun Kalem Ardıcı

Juniperus virginiana

Kurşunkalem Ardıcı

➢ Gymnospermlerin son ve en gelişmiş sınıfıdır

➢ Bu sınıf ekonomik ve peyzaj bakımından pek değerli değil

➢ Filogenetik açıdan önemlidir. Daha meçhuldur. Bu sınıfa ilişkin bitkilerin fosillerine çok az rastlanmaktadır.

➢ Bazı taksonlarda trahelerin oluşu***

➢ Kimilerinin tohum tomurcukları içinde Arkegon ve Primer

endospermin yok oluşu, yerine 8 hücreli embriyo kesesi**

➢ Periant örtüsünün belirmesi ****

➢ Tozlaşmada entomogaminin başlaması****

➢ Çiçeklerde erdişiliğin görülmeye başlanması**

gelişmişlik özelliği olarak karşımıza çıkmaktadır.

GNETINAE

➢ Bazılarında gövde az – çok dallanır, bazılarında ise hiç

dallanmaz.

➢ Yaprak boyut ve biçimleri değişiktir.

➢ Tüysü ve çok büyük yapraklı, pulsu yapraklı olanlar

➢ Reçine kanalları yoktur.

➢ Gerek yapı, gerekse üreme organları belirgin ayrıcalıklar

gösteren, günümüzde yaşayan örneği olan 3 familyası vardır

GNETINAE …

Ephedraceae

➢ Gövde bu familya örneklerinde dallanmaktadır.

➢ Genç sürgünler at kuyruklarına çok benzer, yapraklar

körelmiş pul halini almıştır.

➢ Dioiktirler

➢ Gerek karpel, gerekse tohum tomurcuğunu kısmen çevreleyen yüksek yaprakların etlenmiş olmalarından, yalancı çekirdekli sulu meyveyi anımsatan bir oluşuk oluşmuştur.

➢ Ephedra adında tek cinsi, 30-40 kadar değişik türü vardır

➢ Türkiye de Ephedra major, E.campylopoda ve E.distahya subsp. monostachya adlı üç taksonu vardır.

Ephedra major

Büyük Kozalaklı Deniz Üzümü

➢ 1-2 m boy, dik duran, sık ve kalın dallı bir çalıdır.

➢ Genç sürgünler mat yeşildir.

➢ Pul yaprak çok küçük olup, karşılıklı dizilmiş,

➢ Yalancı üzümsü kozalak 5-6 mm

➢ Batı Kanarya Adaları ve Tüm Akdeniz yöresinde, doğuda Afganistan ve Himalayalara kadar

➢ Türkiye de kurak kesimlerde, mezarlık ve tarihi anıt ve harabeler yörelerinde, ayrıca Çoruh vadisi boyunca,Artvin yöresinde.

➢ Ephedrin adlı alkoloidi (şifalı) tıp ve eczacılıkta kullanılır

Welwitschiaceae

➢ Bu familya örnekleri havuç veya pancarda olduğu gibi, üst kısmı

şişkin, çapları da 1-1,30 m ulaşan ve önemli kısmı toprak altında

kalan gövdelere sahip çok değişik görünümlü bitkilerdir.

➢ Toprak üzerinde uzanan 3 mye kadar yaprakları vardır. Bir çifttir ve karşılıklıdır.

➢ Dioiktirler, Çiçekler başaklar gibi yaprak koltuğunda bulunur

➢ Afrika çölünde yetişen (Kalahari Çölü) tek cinsi ve tek türü var

➢ Welwitschia mirabilis tir.

Gnetaceae

➢ Sarılıcı, dış görünüşleri Angiospermlere çok benzeyen odunsu

➢ Yapraklar karşılıklı, geniş ayalı ve tüysü damarlı

➢ Odunlarında traheler vardır

➢ Dioktirler

➢ Tozlaşmada entomogami başlamıştır

➢ Gnetum adında tek cinsi ve bu cinsinde az sayıda türü var

➢ Önemli bir türü Gnetum gnemon kalın ve dik dallı ağaç halinde odunsu bitkidir. Etli kozalakları yerli halk tarafından yenir.

Formoza da doğal olarak yetişir. Ayrıca G.latifolium, G.edule,

G.neglectum gibi türleri de vardır

 

Nisan 22